Door RONALD VELDHUIZEN

Op een paar apen na is de mens de enige diersoort die menstrueert. En dit unicum is nog steeds een groot mysterie. Waarom vrouwen menstrueren weet niemand. En dan is er nog het raadsel van vrouwen, die hun ongesteldheid onbewust op elkaar afstemmen en tegelijk menstrueren. Waarom dat zou gebeuren weet ook niemand, maar óf het gebeurt, valt wel na te gaan. Een kwestie voor Kul of Kennis dus.

Het meest voor de hand liggend is de vraag voorleggen aan vrouwen die het wel moéten weten. Dat zijn nonnen, hokkend in kloosters en abdijen, en ongetwijfeld niet aan de pil. Een zuster van de Sint-Trudo-abdij Male in België – die niet met naam in de krant wil – weet het wel zeker: kloosterzusters menstrueren níet tegelijk. De hoorn ligt er weer snel op, dus doorvragen zit er niet in. Andere kenners zijn gynaecologen, zoals Dick Bogchelman van het UMCG. Volgens hem lijkt synchrone menstruatie – de wetenschappelijke term – wel vaker voor te komen. Vooral bij moeders en dochters die niet aan de pil zijn. Maar zeker weten doet hij het niet.

Op naar gericht onderzoek. McClintock beschreef al in 1971 in het tijdschrift Nature de toeloop van ongesteldheid van tientallen campusstudentes. Gemiddeld waren de dames iedere 28 dagen ongesteld. Da’s normaal. De clou: van de vrouwen die samen op een kamer leefden én veel tijd met elkaar doorbrachten, liep de cyclus twee dagen dichter bijeen dan van de vrouwen die minder hokten. De vraag is of dat al synchroon menstrueren mag heten. Statistiek van antropologe Beverly Strassman zegt van niet (Human Reproduction, Vol 14, 579-580). Als vrouwen iedere 28 dagen menstrueren, zijn ze hooguit veertien dagen uit fase. Gemiddeld zeven dagen. Als je meerekent dat ongesteldheid ongeveer vijf dagen duurt, is de kans op toevallige overlap erg groot. Nu weten we het dus nog niet. Balanceert McClintock op het randje van statistische waarheid? Is synchrone menstruatie een verzinsel?

Bij dit soort problemen bieden grotere steekproeven uitkomst: meer maanden en meer proefpersonen. Dat deed Jeffrey Schank in Human Nature van december 2006. Hij herhaalde McClintocks experiment uit 1971, maar dan langer dan een jaar en met maar liefst 186 campusstudentes. De dames vertoonden wel overlap, maar dat patroon lijkt vooralsnog op toeval. Kul dus, die synchrone menstruatie.

Deze column verscheen eerder in de Universiteitskrant Groningen, nr. 19, januari 2008