Door RONALD VELDHUIZEN

Je ziet het anderen doen of je betrapt jezelf er op: uitgebreid zwetsen tegen de hond. Alsof het dier een dagboek is, klets je over de tegenslagen van je dag of je favoriete muziek. Of ’ie het snapt is maar de vraag. Menig huisdierscepticus betwijfelt zelfs of een hond wel echt naar zijn naam luistert; een klank die erop lijkt doet het toch even goed? Met andere woorden, begrijpt de dikwijls kwijlende snuffelaar ook maar iets van mensentaal?

Ton Groothuis, hoogleraar gedragsbiologie aan de RUG betwijfelt of een hond zijn naam scherp oppikt. Dat de viervoeter op een naam reageert, kan namelijk ook komen door conditionering: het leren via belonen en straffen. Henk Vervenne, ervaren hondentrainer van de Martin Gaus Hondenschool in Groningen, kan dat bevestigen. Geen ruimte voor wonderen en volledig naar Groothuis’ idee: het is gewoon conditionering. Als honden maar vaak genoeg hun naam horen, leren ze dat dit het moment is om hun aandacht op de baas te richten. En inderdaad, een iets andere klank doet het volgens Vervenne net zo goed.

En ons gebabbel dan? Groothuis weet niet zeker of hondenhersenen er iets mee kunnen. Taal is ingewikkeld en om ook maar een fractie daarvan te snappen heeft een brein bepaalde snufjes nodig.
Vervenne vermoedt dat honden ons gepraat niet echt begrijpen, maar dat ze sommige woorden best kunnen oppikken en langzaamaan doorkrijgen wanneer zo’n woord gebruikt wordt. Zo snappen ze in welke bui het baasje verkeert. Maar ook hiervoor is geen bewijs.

Toch zijn honden geen hopeloze taalidioten. In een Science-artikel uit 2004 meldden gedragsbiologen de vondst van een hond die in één keer begrijpt wat een bepaald woord betekent; iets dat mensenkinderen pas vanaf hun tweede lukt. Bordercollie Rico onderscheidde met gemak veertig objecten van elkaar. Wanneer zijn eigenaar hem vroeg een nieuw en onbekend voorwerp, zoals een sok, te halen, wist de hond in één keer die sok tussen andere voor hem inmiddels bekende speeltjes te vissen. Dus Rico begreep écht dat een nieuw woord ook een nieuw speelgoedje inhield.
Knap, maar het blijft bij speelgoed. Geen begrip voor de muzieksmaak van ’t baasje. Ach, blijf gerust praten; een goed geconditioneerde hond is in ieder geval één en al oor. Een kwijlend dagboek.

Deze column verscheen eerder Universiteitskrant Groningen nr. 09, 30 oktober 2008