Nieuw onderzoek van Japanse biologen laat voor het eerst live zien hoe ons brein aandacht richt op interessante dingen in de buitenwereld. Dat is nooit eerder gedaan: de beelden van hersenactiviteit zijn doorgaans stilstaande plaatjes van breinscans. Het bijbehorende filmpje lijkt simpel, maar is bijzonder.

Toegegeven, wat je ziet zijn niet de werkende hersenen van een mens, maar die van een zebravis die zijn aandacht richt op een mogelijk hapje. Dat rondzwemmende dingetje is de prooi, een eencellig diertje. Onderin beeld zit de vis. Een nog erg jong exemplaar: die zijn doorzichtig, wat het filmen van hersentjes vergemakkelijkt.

Het gave aan het filmpje is dat je de bewegingen van de rondzwemmende prooi precies gespiegeld ziet in het vissenbrein. Met hetzelfde tempo, en telkens in de tegenovergestelde hersenhelft van het oog dat het hapje ziet (dat laatste is logisch, want het linkeroog is op rechterhersenhelft aangesloten en andersom, net als bij ons).

Vurende hersencellen geven normaal gesproken geen licht. Om dat toch voor elkaar te krijgen, plaatsten de Japanners een eiwit in het vissenbrein dat licht geeft zodra een hersencel vuurt. Ze maakten gebruik van het feit dat een actieve hersencel vol stroomt met calciumdeeltjes. Wanneer het lichtgevende, speciale aangepaste eiwit – oorspronkelijk afkomstig van een kwal – daarmee in aanraking komt, begint ‘ie te stralen.

Wat hebben hier nu aan? Nou, het zegt iets over de verbluffende hoeveelheid rekenwerk die onze hersenen verrichten voordat we bewust iets zien. Als je uit je oogkassen naar de buitenwereld tuurt, zie je van alles. Zonder dat je het doorhebt gaan miljoenen hersencellen in samenspraak om te bepalen welke dingen de aandacht waard zijn. Je ziet op een gegeven moment bijvoorbeeld iemand een hond uitlaten, maar mist de insecten die vlak voor je neus vliegen.

De Japanners hebben ook een uitlegfilmpje op YouTube geplaatst. Met klassieke muziek eronder. Enthousiast zijn ze zeker.