De kattenmosquito, een luid piepend apparaatje, jaagt ongewenste gasten zoals poepende katten de tuin uit. Onbedoeld blijken kinderen en sommige volwassenen de pieptoon ook te horen. Leidt dat tot gezondheidsproblemen?

Het principe achter de kattenmosquito is hetzelfde als dat van een hondenfluitje: mensen horen het ultrasone geluid niet. maar voor andere beesten is het luid en duidelijk. De pieptoon van de kattenverjager kan echter zo laag afgesteld worden dat ook volwassenen hem horen.

De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit krijgt jaarlijks klachten van bezorgde mensen. Een van hen nam contact op met de Volkskrant: hij heeft last van oorsuizen – officieel tinnitus – en vreest dat hij door de kattenmosquito van zijn buurvrouw gehoorschade heeft opgelopen.

Dat zou kunnen, zegt Jan de Laat, klinisch-fysicus en audioloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). ‘Als je bijvoorbeeld elke dag opnieuw 80 decibel aanhoort, kan er gehoorschade ontstaan.’ Hij heeft het dan over decibel A: ‘Dat is gecorrigeerd voor het menselijk gehoor.’

Hoe luid is dat, 80 dB(A)? Een keukenblender, maaimachine of een haardroger. Of de pieptoon van de kattenverjager ook in dat rijtje past is onduidelijk. We testen het apparaat daarom in het geluidslab van het LUMC. De Laat plaatst de meetapparatuur op een meter afstand. Met een scherpe piep begint de mosquito te loeien, waarna de toonhoogte klimt. De audioloog leest de geluidsmeter af: ‘Tussen de 70 en 80 dB(A).’

Dat duidt niet per se op schade. ‘Deze waarden gelden enkel op een meter afstand. Hoe verder, hoe meer het geluid afzwakt, juist bij hoge tonen’, zegt De Laat. Hij raadpleegt een collega, die aan het rekenen slaat. Uit die analyse blijkt dat op tien meter afstand van de geluidssterkte nog maar 60 dB(A) overblijft, en op twintig meter afstand slechts 54 dB(A). ‘Dat is best hard’, zegt de collega. Maar gehoorverlies krijg je er niet van, dat weten ze beiden zeker.

Het sluit volgens De Laat niet uit dat het ding geen tinnitus veroorzaakt. ‘Een luid en irritant geluid dat zich herhaalt, kan bij overgevoelige mensen al voldoende zijn om een blijvende piep in de oren te veroorzaken’, zegt hij.

Rilana Cima, tinnitusonderzoeker aan de universiteit van Maastricht, twijfelt of niet-schadelijke hinder van de kattenmosquito direct leidt tot oorsuizen. Wel denkt ze dat mensen die al lijden aan tinnitus er meer last van krijgen zodra ze gaan opletten welke geluiden ze in de omgeving horen.

Geluidshinder van een kattenmosquito kan via psychologische mechanismen tinnitusklachten verergeren als een soort neerwaartse spiraal, legt Cima uit. ‘Zodra iemand een geluid hoort en daar een sterke negatieve betekenis aan geeft door reacties als angst of irritatie, wordt de associatie tussen die twee alsmaar sterker wanneer het geluid zich herhaalt.’

Van collega’s hoort Cima dat tinnituspatiënten inderdaad extra last ervaren door de kattenmosquito. Ook De Laat verwacht nieuwe patiënten: ‘Ik denk dat ik maar zo’n apparaat ga bestellen. Vaak willen patiënten van mij weten hoe zo’n ding werkt.’

Dit artikel verscheen in de Volkskrant op 1 juli 2013.