Wie nu nog niet bejaard en hulpbehoevend is, wordt dat in de nabije toekomst wel. Een vermakelijke en enigszins wetenschappelijk verantwoorde voorproef van deze toekomst vind je in de nieuwe film Robot & Frank.

Daarin krijgt de ex-juwelendief Frank (Frank Langella), met wie het mentaal bergafwaarts gaat, ongevraagd een zorgrobot in huis. De machine heeft wat weg van een klein ventje in een astronautenpak en probeert Frank te motiveren gezonder te leven. Op de lijst van voorstellen staan tuinieren, meer groente eten en vroeg opstaan. ‘Fuck this shit’ is Franks eerste reactie.

De mensachtige zorgrobot is niet vergezocht: testmodellen die gezond gedrag ontlokken bij bejaarde patiënten bestaan al. Uit onderzoek blijkt dat zulke robots ouderen beter motiveren dan instructiefolders of -filmpjes. Zo heb je robots die geprogrammeerd zijn om in bepaalde situaties teleurgesteld over te komen. Knullige opmerkingen als ‘ik weet dat je beter kan’ of ‘stoppen we nu al?’ blijken voldoende om ouderen harder te laten werken aan hun bewegingsregime.

Zo’n opmerking – ingesproken door een vriendelijke stem – werkt omdat het eventjes de illusie van menselijkheid opwekt, alsof de robot emoties ervaart.

De filmmakers hebben van deze actuele wetenschap een centraal punt gemaakt, want met precies dit soort trucs bespeelt de robot ook Frank. Soms chanteert de machine zelfs een beetje. Uiteindelijk bezwijkt Frank, en van de gezondere leefstijl knapt hij op.

Door de robot dichtbij actuele wetenschap te houden, stelt de film vragen waarmee robot-wetenschappers nu al worstelen: welke psychologische trucs mag je een zorgrobot meegeven? Mag hij liegen? Hoeveel menselijke trekjes zijn te veel? De film verkent veel van deze vragen, waarvan je de mogelijke antwoorden vooral in Franks reacties ziet. Die zijn soms grappig, en nadat hij zich aan de robot gaat hechten, ontroerend.

Deze recensie werd bijna in het wetenschapskatern van de Volkskrant gepubliceerd, maar de redactie besloot op het laatste moment dat niet te doen. De reden: de filmredactie wilde een eigen recensie publiceren, en twee recensies van één film in dezelfde krant is niet zo handig. Begrijpelijk dat de zittende redactie dan voorrang krijgt.