Nederlandse artsen wijzen jonge patiënten gemakkelijk door naar alternatieve therapieën. In Zweden zijn die methoden verboden bij kinderen onder de 8 jaar.

Een baby van vier maanden lijdt aan onverklaarbare hoest- en huilbuien. Wat te doen? Niet zelden zoeken ouders hun toevlucht tot de alternatieve geneeskunde.

Uit een onderzoek in de European Journal of Pediatrics blijkt dat in Nederland 30 procent van de kinderartsen hun patiënten desgevraagd doorverwijzen naar een acupuncturist, chiropractor, hypnotiseur of andere therapeut buiten de reguliere gezondheidszorg. Liefst 39 procent van de kinderartsen past zelf weleens een ‘kwakzalvertherapie’ toe, meestal het gebruik van kruiden of homeopathische middelen.

‘Dat is niet zonder risico’, zei kinderarts Jan Peter Rake dit weekeinde in Amsterdam op een symposium van Vereniging tegen de Kwakzalverij. Alternatieve behandelwijzen bij kinderen stonden daarbij centraal. Een sprekend voorbeeld is de Australische baby die vorige week het wereldnieuws haalde, nadat een chiropractor zijn nekje had gebroken. Ook in Nederland bestaan klinieken die nekjes kraken, waarschuwt Rake.

Reguliere behandeling onderbroken

Rake krijgt op zijn praktijk in het Martini Ziekenhuis in Groningen geregeld te maken met de nadelige gevolgen van de alternatieve geneeskunde. ‘We hebben weleens kinderen met behoorlijke complicaties meerdere dagen of weken in het ziekenhuis moeten opnemen, omdat de alternatieve therapeut de ouders heeft verteld te stoppen met medicatie’, zegt hij. ‘Ze doorkruisen onze behandelingen. Of erger: ouders komen helemaal niet meer bij ons.’

Rake zegt te begrijpen waarom alternatieve geneeskunde zo’n grote aantrekkingskracht uitoefent op bezorgde ouders: ‘In de reguliere geneeskunde kunnen we niet altijd precies zeggen wat er met een kind aan de hand is. Alternatieve therapeuten hebben altijd een diagnose klaarliggen en zeggen precies te weten wat er moet gebeuren.’

Psychokwakzalverij

Dat geldt met name voor gedragsproblemen bij kinderen, zoals ADHD. De diagnose is moeilijk te stellen en ook reguliere behandelingen garanderen geen kant-en-klaaroplossing, zegt hoogleraar jeugd- en kinderpsychiatrie Robert Vermeiren van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

Hij ziet in zijn vakgebied eveneens veel kwakzalverij voorbij komen. ‘Alternatieve therapeuten die op eigen houtje de diagnose ADHD stellen om vervolgens voor honderden euro’s aan kruiden te verkopen, zijn een probleem. Ouders hebben vaak al niet veel geld, en hun kinderen hebben meestal niet eens ADHD.’

Ook na een officiële ADHD-diagnose is er genoeg keus uit dubieuze of onwerkzame therapieën. Die lijken vaak toch te werken.

Vermeiren: ‘Neem therapieën waarbij kinderen bepaalde voeding niet meer mogen eten. Zo’n behandeling werkt vaak, omdat er ineens een rigide structuur in het leven van zo’n kind komt. De voeding zelf heeft er waarschijnlijk weinig mee te maken.’

Strikte wet

Rake ziet liever dat kinderartsen en -psychologen ver weg blijven van de alternatieve geneeskunde. Hij pleit zelfs voor een verbod voor kinderen onder de 12 jaar. ‘Kinderen kunnen niet zelf beslissen, en de ouders zien de risico’s niet.’

Vermeiren adviseert patiëntenverenigingen goede voorlichting over kwakzalverij te laten verzorgen, zodat ouders zelf betere keuzen maken.

Toch kan striktere regelgeving helpen. Mats Reimer, een kinderarts uit het Zweedse plaatsje Mölnlycke, zei op het symposium geschokt te zijn over de hoge percentages Nederlandse kinderartsen die de alternatieve geneeskunde gedogen. ‘Dat is in Zweden onvoorstelbaar.’

Het verschil, zo vermoedt hij, is een Zweedse wet uit 1960: daarin is een verbod opgenomen om kinderen jonger dan 8 jaar te laten behandelen met alternatieve methoden.

Taboe

‘Door de wet ligt er in ons land een taboe op kwakzalverij’, zegt Reimer. ‘Als een kinderarts een gekke behandeling op een minderjarige uitvoert, dan zal hij of zij dat geheim moeten houden, samen met de ouders. Dat ontmoedigt zulke therapieën.’

Toch proberen Zweedse verenigingen voor alternatieve geneeskunde hun voet tussen de deur te krijgen bij officiële instellingen, zoals universiteiten. In tegenstelling tot sommige Nederlandse universiteiten, weigeren ze gelukkig allemaal, constateert Reimer.

Ook in de Zweedse politiek kunnen homeopaten en chiropractors niet op de steun rekenen die ze in andere landen nog weleens krijgen. ‘In Noorwegen heeft de minister van volksgezondheid steun voor homeopaten uitgesproken’, vertelt Reimer. ‘Dat zul je de Zweedse minister nooit zien doen.’

Dit artikel verscheen in de Volkskrant op 7 oktober 2013.