Muizen die zijn blootgesteld aan keihard lawaai en als gevolg daarvan oorsuizen krijgen, zijn van die kwaal verlost met een epilepsiemedicijn. Dat schrijven wetenschappers van de universiteit van Pittsburgh deze week in het blad PNAS.

Oorsuizen, ook wel tinnitus genoemd, komt voor bij ongeveer een op de tien Nederlanders en uit zich meestal als een brom- of pieptoon die niemand anders hoort. Voor één op de vijftig mensen is tinnitus een serieuze belemmering in het dagelijks leven.

De nieuwe studie laat zien hoe oorsuizen na gehoorschade door kabaal ontstaat en hoe dit te behandelen is, zolang je er maar op tijd bij bent.

Rilana Cima, tinnituswetenschapper aan de universiteit van Maastricht en niet betrokken bij de experimenten, is blij met de studie. ‘Het is een heel net onderzoek’, zegt ze. ‘Dit soort fundamenteel werk is nodig om beter te begrijpen welke hersenprocessen betrokken zijn bij tinnitus, iets waarover nog weinig bekend is. Ik kan me voorstellen dat mensen die in lawaaiige omgevingen werken of in oorlogssituaties verblijven, in de toekomst preventief een anti-tinnitusmedicijn op zak zouden hebben.’

Discotheek
Onder leiding van Thanos Tzounopoulos stelde het onderzoeksteam 35 muizen drie kwartier lang bloot aan herrie van 116 decibel, ongeveer zo hard als de muziek in een discotheek. Iets meer dan de helft van de muizen ontwikkelde oorsuizen: de diertjes missen dan een angstreactie op veranderende omgevingsgeluiden.

Vervolgens namen de wetenschappers het gehoorcentrum van de diertjes onder de loep. Ze zagen dat hersencellen in het gehoorcentrum van muizen zonder tinnitus normaal functioneerden, terwijl die van tinnitus- muizen overprikkeld waren. Bij de cellen worden de zogeheten kaliumkanaaltjes, die het moment regelen waarop een cel gaat vuren, minder actief. Die overprikkeling lijkt sterk op het soort zenuwoverprikkeling dat bij epilepsiepatiënten voorkomt.

Dat bracht Tzounopoulos en zijn collega’s op het idee om de tinnitusmuizen het anti-epilepsiemiddel retigabine toe te dienen, een middel dat de kaliumkanaaltjes activeert. Dat bleek te helpen: na behandeling kwam tinnitus na zeven dagen twee keer minder vaak voor dan bij onbehandelde muizen, zo maakten de onderzoekers op uit de angstreactie van de dieren op geluid.

De nieuwe methode zal echter niet elk soort oorsuizen kunnen voorkomen of genezen, verwacht tinnituswetenschapper Cima: ‘Het is maar de vraag of alle tinnitus ontstaat door lawaai. Daar is op dit moment nog discussie over.’ Cima wijst op experimenten van onder meer NASA waaruit blijkt dat juist in een doodstille omgeving ongeveer 80 procent van de proefpersonen tinnitus ervaart. De hersenen verzinnen als het ware een fantoomgeluid om de stilte te vullen, en wellicht speelt dat proces bij chronische tinnitus een grotere rol dan gehoorschade.

Dit artikel verscheen in de Volkskrant op 29 mei 2013.