De Turkse biochemica Armagan Koçer (37) vertrok acht jaar geleden uit Turkije, om in Groningen onderzoek te doen. Met succes, want vorig jaar haalde ze voor twee miljoen aan subsidies binnen. “Als ik eenmaal begin, kan ik niet meer stoppen.”

Door RONALD VELDHUIZEN

In haar kamer op het Zernikecomplex laat biochemica Armagan Koçer haar handen zien. De nagels van haar rechterhand zijn beduidend langer dan die van de linker. “Om goed gitaar te kunnen spelen”, licht ze toe. Koçer, onderzoeker bij de afdeling enzymologie van onderzoeksinstituut GBB van de bètafaculteit, heeft een muziekverslaving. Spelen én luisteren. Voorkeursinstrumenten zijn de klassieke gitaar en de cello. “Als ik eenmaal begin, wil ik niet meer stoppen.” En dat geldt ook voor haar andere verslaving: wetenschap.

Onderzoek, proefjes doen, cellen bestuderen onder de microscoop, dat is wat ze het liefste doet. En ze is er goed in: acht jaar geleden vertrok ze uit Turkije om in Nederland haar eigen weg te zoeken in onderzoeksland. In 2001 promoveerde ze bij het Groningse nanotechnologieinstituut Biomade.

Het afgelopen jaar haalde ze twee grote subsidies binnen: in de zomer een Vidi-subsidie in het kader van de NWO Vernieuwingsimpuls en in december eem Young Investigator Starting Grant van de European Research Council (ERC). Met totaal twee miljoen euro op zak richt ze nu haar eigen onderzoek in aan de RUG. “Ik heb veel vrijheid om te doen wat ik wil”.

In Ankara, waar ze moleculaire biologie studeerde aan de Middle East Technical University was het andere koek. Het was een mooie plek, herinnert ze zich: groen, met veel kastanjebomen. Maar toen ze in 1995 haar studie cum laude afrondde en als promovendus ging werken, stuitten haar onderzoekswensen op weerstand. “Er heerste op dat lab een gesloten sfeer. Weinig ruimte voor eigen inbreng, weinig overleg en veel competitie. Iedereen hield zijn resultaten zo geheim mogelijk, bang dat anderen met de eer zouden strijken.” Niet echt een plek voor iemand die verslaafd is aan wetenschap.

Toen bovendien eind jaren negentig de instrumenten die ze voor haar experimenten nodig had, niet aanwezig bleken, was de grens bereikt. “Het was reden voor mijn begeleider om me te laten weten dat ik

niet zou kunnen promoveren. Dat ging me te ver, dus ik zocht gelijk dezelfde dag het web af naar een betere werkplek. Ik moest en zou promoveren.” En Groningen, in de vorm van George Robillard, die toen bezig was Biomade op te zetten, kon haar wél gebruiken.

Toen kwam Koçer werkelijk los. Ze bracht veel tijd door in het lab. Zes dagen per week, van zeven tot zeven. En dat vijf jaar lang. “Mijn collega’s vroegen me waarom ik zoveel werkte. Want het ‘hoefde echt niet, hoor’. ‘Het is mijn hobby’, reageerde ik. Bovendien kun je niet om negen uur ’s ochtends een experiment starten en dan gewoon om vijf uur ’s middags weglopen.” Haar muziekverslaving bracht ze na werktijd in de praktijk. Gewoon op het lab, want thuis in haar appartement was het vanwege geluidsoverlast ongeoorloofd haar cellosnaren te laten denderen.

Koçer onderzocht de eiwitkanalen van bacteriën. Deze kanalen werden ingebouwd in kunstmatige cellen, liposomen genaamd. “Als je zo’n liposoom volstopt met geneesmiddelen en je hebt de kanalen onder controle, kun je het medicijn loslaten waar je maar wilt”, legt Koçer uit. “Dat komt vooral van pas bij tumoren, waarbij geneesmiddelen op andere plekken in het lichaam veel bijwerkingen veroorzaakt.”

Koçer slaagde erin de kanalen op het juiste moment te openen. “De oplossing lag in de koppeling van het kanaal aan een biologische zuurgraadmeter. Dat werkt omdat de zuurgraad rondom tumoren lager ligt dan elders in het lichaam.” Met andere woorden: de kanalen zullen als een precisiebombardement van medicatie alleen nabij tumoren openspringen.

De komende vijf jaar wil Koçer haar blik richten op de exacte werking van het kanaal. De verworven subsidies moeten dat mogelijk maken. Een deel heeft ze al besteed aan een nieuwe promovendus en een postdoc. Er volgen nog twee promovendi en postdocs.

En dan is er misschien ook eindelijk tijd om een heel klein beetje gas terug te nemen. “Het is toch wel prettig om tijd te nemen voor muziek en mijn vriend, met wie ik samenwoon”.

Maar ambitieus blijft ze wel. Ze heeft namelijk het hoogleraarschap in het vizier.

Dit artikel verscheen eerder in de Universiteitskrant Groningen, nr. 17, januari 2008.