Zelfs een minimale hoeveelheid luchtvervuiling door fijnstof vergroot de kans op longkanker met ongeveer 20 procent. Dit schrijven onderzoekers van onder andere de Universiteit Utrecht deze week in het medisch tijdschrift The Lancet Oncology.

Fijnstof is de verzamelterm voor zwevende stofdeeltjes die kleiner zijn dan eenhonderdste millimeter. De deeltjes komen in de lucht terecht door vooral uitlaatgassen en bandenslijtage van het verkeer, maar bijvoorbeeld ook door barbecuën en houtvuurtjes.

De Europese studie is de omvangrijkste poging ooit om het verband tussen fijnstof en longkanker te duiden. Eerdere steekproeven waren vaak te klein. Bijna 13 jaar volgden de wetenschappers ruim 300 duizend personen op 17 Europese locaties waar ook de fijnstofgegevens worden bijgehouden. Gedurende de onderzoeksperiode kregen grofweg 7 op de 1.000 mensen longkanker.

80 procent
De aanwezigheid van zelfs lage concentraties fijnstof verhoogt het aantal longkankergevallen naar ongeveer 9 op de 1.000, een toename van 20 procent. En, meer fijnstof betekent meer longkanker. Op plekken waar de luchtvervuiling de pan uit rijst, zoals in autostad Turijn, neemt de kans op longkanker met 80 procent toe, naar ongeveer 12 op de 1.000.

Takashi Yorifuji, epidemioloog aan de universiteit van Okayama in Japan en niet betrokken bij de studie, schrijft in een commentaar in hetzelfde tijdschrift dat de resultaten erop wijzen dat fijnstof nu officieel tot de mogelijke oorzaken van longkanker behoort.

Maar of dat ernstig is, wordt betwist. Luc Bonneux, arts-epidemioloog en auteur van het boek En ze leefden nog lang en gezond, is niet onder de indruk van de nieuwe studie. ‘Ik geloof het wel hoor, dat fijnstof longkanker kan veroorzaken’, zegt hij. ‘Maar het effect dat in een grote studie als deze wordt gevonden, is zo gering, dat je mag zeggen dat fijnstof geen spat uitmaakt.’

Rokers
Daarnaast vindt Bonneux het onjuist dat er tussen de gevolgde Europeanen ook rokers zitten, ook al zijn de uitkomsten daarvoor statistisch gecorrigeerd. ‘Dat verstoort de resultaten. Als je wilt weten hoeveel extra doden fijnstof veroorzaakt, zou je de longkankergevallen van rokers niet moeten meetellen.’

Gerard Hoek, milieuepidemioloog aan de Universiteit Utrecht en betrokken bij de nieuwe studie, is het daarmee oneens. ‘Niet iedere roker krijgt longkanker’, zegt hij. ‘Het zou daarom goed kunnen dat fijnstof voor sommige rokers de druppel is waardoor ze wel kanker krijgen.’ De rokers meewegen is volgens Hoek daarom juist een goede keus. Overigens is de hoeveelheid fijnstof in de Nederlandse lucht de laatste tien jaar aan het dalen.

Dit artikel verscheen in de Volkskrant op 11 juli 2013.